छन सङ, नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत । चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले भन्नु भएको छ, “इतिहास भनेको एउटा ऐना हो, जसले वर्तमान र भविष्यलाई उजागर गर्दछ । त्यसकारण हामीले इतिहासको अध्ययन गर्नु विगतमा घटेका घटनाको कारण र परिणाम पत्ता लगाई पहिले गरेका गल्तीहरुलाई पुनः नदोहोर्याउनका निम्ति हो । ”
सन् १८४० पछि साम्राज्यवादी शक्तिहरुको आक्रमण र तत्कालीन चीनको भ्रष्ट छिङ् राजवंशको शासनका कारण चिनियाँ जनताले अति ठुलो सङ्कटको सामना गर्नु परेको थियो र त्यही बेलादेखि चिनियाँ इतिहासको सबैभन्दा अन्धकारमय अध्याय सुरु भएको थियो । त्यो अन्धकारमय इतिहासको पनि सबैभन्दा नृशंस पृष्ठ भनेको जापानी सेनाले चीनमा गरेको दीर्घकालीन आक्रमण थियो । सन् १८९४ मा जापानी प्रतिगामीहरुले आक्रमण गरी चीनको थाइवान र फङ् ह द्वीप समूह माथि कब्जा जमायो । सन् १९०० मा अरु विदेशी आक्रमणकारीहरुसँगै पैचिङ्गमा आक्रमण गरे । सन् १९०४ मा जापान-रुस युद्ध प्रारम्भ गरी चीनको उत्तरपूर्वी भूभागमाथि अतिक्रमण गर्यो । सन् १९१४ मा छिङ्ग ताओ शहरमा आक्रमण गरी कब्जा जमायो । सन् १९१५ मा चीनको अधिकार हनन हुने “एक्काइस दाबी” प्रस्तुत गर्याे ।
सन् १९३१ मा चिनियाँ सेना र जापानी सेनाबीच द्वन्द हुने “सेप्टेम्बेर १८” घटना घटाएर चीनको सम्पूर्ण उत्तरपूर्वी क्षेत्रमा आक्रमण गरी कब्जा जमायो । सन् १९३५ मा मध्य उत्तर चीन घटना र सन् १९३७ जुलाई ७ मा यु यान् फिङ् काउन्टी सदरमुकाममा विस्फोटन र मार्कोपोलो पुल माथि आक्रमण गरी चीनमा व्यापक आक्रामक युद्ध प्रारम्भ गर्यो । त्यसबेला उनीहरुले पुरै चीनलाई उपनिवेश बनाई त्यसपछि सम्पूर्ण एसियालाई नियन्त्रनमा लिई विश्व शक्ति बन्ने सपना देखेका थिए । यी शृङ्खलाबद्ध असभ्य जङ्गली कार्यहरुले गर्दा चिनियाँ जनतामाथि अभूतपुर्व सङ्कट आइलाग्यो र त्यसले चिनियाँ जनतामा प्रतिरोधको अदम्य सारस पनि जगायो ।
देश र जाति जीवन मरणको दोसाँधमा पुगेको बेलामा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले आफ्नो असाधारण नेतृत्व र सही रणनीति एवं रणकौशलद्वारा जापानी आक्रमणविरुद्ध एकीकृत संयुक्त मोर्चा गठन गरी चिनियाँ प्रतिरोध युद्धलाई दिशा निर्देश गर्यो । सम्झौता, विभाजन र युद्धत्यागको सर्वदा विरोध गरी सम्पूर्ण जातिको प्रतिरोध युद्ध, एकता र प्रगतिलाई निरन्तरता दिँदै चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी चिनियाँ जातिको आशा र प्रतिरोध युद्धको आधार स्तम्भ बन्यो ।
त्यसबेला सोभियत सङ्घ, अमेरिका, कोरिया, भियतनाम, क्यानाडा, भारत, न्युजिल्याण्ड, पोल्याण्ड, डेनमार्क, अष्ट्रिया, रोमानिया, बुल्गेरिया आदि देशका फासिस्ट विरोधी योद्धाहरुले पनि चीनको जापानी आक्रमण विरुद्धको युद्धमा प्रत्यक्ष रुपमा सम्मिलित भएर चीनलाई अति बहुमूल्य समर्थन र सहयोग दिएका थिए । त्यसबखत् नेपाली वीरहरु पनि युरोप, उत्तर अफ्रिका र दक्षिणपूर्वी एसियाका युद्धस्थलहरुमा सहयोगी सेनाहरुसँग मिलेर फासिस्ट शक्तिको आक्रमणको प्रतिरोध गरिरहेका थिए ।
“केही दिन अघि मात्र मैले नेपालस्थित ब्रिटिश राजदूतावासले जापानी सेनाले सहयोगी सेना समक्ष आत्मसमर्पण गरेपछि जापानमाथि विजय प्राप्त गरेको दिनको सम्झनामा आयोजना गरेको कार्यक्रममा सहभागी हुने सौभाग्य पाएको थिए । पोखरा ब्रिटिश गोर्खाली सेनाले परेडको पनि आयोजना गरेको थियो । त्यहाँ दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा ब्रिटिश सेनामा नेपाली गोर्खाली सेनाले वर्मा युद्धस्थलमा चिनियाँ सेनासँग एक साथ मिलेर जापानी सेनालाई युद्धमा पराजित गर्न अत्यन्त महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याएको कुरा सुनेर म अति प्रभावित भएको छु । यो सत्यवाद र विश्व शान्तिका निम्ति नेपालले पुर्याएको अद्वितीय योगदान हो । साथै चिनियाँ र नेपाली जनताले आलो रगतको माध्यमबाट गाँसेको अनमोल मैत्री पनि हो । ”
धेरै वर्षको रक्तपातपुर्ण युद्धपछि आजभन्दा ८० वर्ष पहिले विश्वका जनतासँगै चिनियाँ जनताले फासिस्टहरुलाई पूर्णरुपले परास्त पारे । जापानी सैन्यवादी आक्रमणकारीहरुलाई पूर्णरुपले पराजित गरे । चिनियाँ जनताको जापानी आक्रमणविरुद्धको युद्ध र विश्वका जनताको फासिस्टहरु विरुद्धको युद्धमा महान् विजय प्राप्त भयो । अन्ततः अन्धकारमाथि उज्यालोको, प्रतिगमनमाथि प्रगतिको विजय भयो । आफ्नो लाशबाट “ग्रेट वाल” निर्माण गर्न पनि पछि नपरेका वीरहरुको आत्मालाई शान्ति मिल्यो ।
यो कहालीलाग्दो नृशंस सङ्कट र निडर वीरतापूर्ण प्रतिरोध युद्धको महान् इतिहासले हामीलाई के सन्देश दिएको छ ?
कुनै जातिको अस्तित्व र उन्नतिको मानसिक आधार भनेको सङ्घर्षको स्पिरिट (मनोभाव) हो । जापानी आक्रमण विरुद्धको युद्धको क्रममा चिनियाँ जनतामा महान् प्रतिरोध युद्धको स्पिरिट (मनोभाव)को विकास भयो । चिनियाँ जनताले विश्व समक्ष देशको उन्नति वा पतनमा सर्वसाधारण जनताको पनि जिम्मेवारी रहेको हुन्छ भन्ने राष्ट्रवाद, मरणलाई आफ्नो अन्तिम गन्तव्य सम्झेर मर्न परेपनि आत्मसमर्पण नगर्ने जातीय स्वाभिमान, अत्याचारसँग नडराई अन्तिम घडीसम्म युद्ध गर्ने वीरता, जति समस्या परेपनि पछि नहट्ने र जति दुख सहनु परेपनि नछोड्ने विजयप्रतिको आत्मविश्वास प्रस्तुत गरे । फासिस्टहरूको शक्तिशाली हतियारको अगाडि पर्दा चिनियाँ जनताले सबै जुक्ति सोचे, तर कहिले पनि आत्मा समर्पण गर्ने सोचेनन् ।
दुई विश्वयुद्धको इतिहासले प्रमाणित गर्दछ । आक्रमणमा परेकाहरुले आत्मसमर्पण गरेपनि आक्रमणकारीहरुले नरसंहार गर्न सक्दैनन्, युद्धका निम्ति साहस गर्नु, युद्धकौशलमा निपूर्ण हुनु नै कुनै जाति स्वतन्त्र एवं शक्तिशाली बनी चमत्कारिक रुपमा सफल हुनुको एकमात्र उपाय हो ।
देश धनी र जनता बलियो हुनु नै देशको सुरक्षाको भौतिक आधार हो । राष्ट्रपति सी चिनफिङले भन्नुभएको छ, “पछाडि पर्नेहरुले पिटाइ खान्छन् । विकास गरेर मात्र बलियो हुन सकिन्छ ।” फासिस्ट युद्धवादले विना हिच्किचाहट छिमेकी देशहरुमा आक्रमण गर्ने साहस गर्नु तिनिहरुको आर्थिक अवस्था र सैन्य बल अरुको भन्दा सुदृढ भएर नै हो ।
आजसम्म पनि प्रभुत्ववाद र शक्ति राजनीतिले अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिमा स्थान र शक्तिको आधारमा अरु देशहरुसँग व्यापार गर्नुपर्ने कुराको प्रचार गरेको पाइन्छ । यसबाट “युद्धको भूत” अझैपनि विश्वबाट हराइ नसकेको प्रमाणित हुन्छ । चिनियाँ जातिले इतिहासको यस अन्धकार पृष्ठबाट राष्ट्रिय शक्तिको विकासको महत्त्बारे गहन रुपले बुझेको छ । आज चीन कुनैपनि प्रकारको वाह्य दबाबको प्रतिकार गर्ने सामथ्र्य राख्दछ । चीनका हरेक पुस्ताले मेहनत गरी विशाल उपलब्धि हासिल गरी आफ्नो आत्मविश्वास प्रकट गरेका छन् ।
मैले बारम्बार भन्ने गरेको छु, “नेपालले अहिले सामना गरिरहेका विकाससम्बन्धी हरेक समस्याको चिनियाँ शैलीको समाधान रहेको छ, चीन र नेपालको विकास एकबद्ध भएमा नेपाल कुनैपनि समय र अवसरमा आत्मविश्वास युक्त हुनसक्नेछ ।”
साझा भाग्य र भविष्य नै शक्ति कायम गर्ने आधारभूत मार्ग हो । १९३७ डिसेम्बर १३ मा जापानी आक्रमणकारीले चीनको नानचिङमा आक्रमण गरी ६ हप्ता भन्दा लामो अवधिसम्म आगजनी, बलात्कार, लुटपाट र नरसंहार आदि अत्याचार गरे । त्यसमा परेर कम्तिमा ३ लाख जनाको ज्यान गयो ।
हालै चीनमा नानचिङमा नरसंहारको दुखद इतिहासलाई पृष्ठभूमि बनाई निर्माण गरिएको ऐतिहासिक चलचित्र “नानचिङ फोटो स्टुडियो” प्रदर्शन भइरहेको उक्त चलचित्र हेरिसकेपछि दुख र रिस सहन नसकी धेरै दर्शकहरुले आँसु बगाए । यसप्रकारको पीडाले मानिसहरुलाई सास फेर्न समेत गाह्रो भएको अनुभव गराउँदछ ।
“चिनियाँ जातिले जापानी आक्रमणको दुख सङ्कट झेलिसकेको हुँदा शान्ति कतिको महत्त्वपूर्ण छ, समानताको आधारमा अरुको सम्मान गर्नु कत्तिको महत्त्वपूर्ण छ भन्ने राम्ररी बुझेको छ । चीनले आफुले भोगिसकेको युद्धको आघात कदापि अरु कुनै देशमाथि लाद्ने छैन, कहिले पनि आफ्नो वर्चस्व स्थापना गर्ने छैन, विस्तारवादी नीति अपनाउने छैन, प्रभाव क्षेत्र बनाउन खोज्ने छैन । चिनियाँ शैलीको आधुनिकरण भनेको शान्तिपूर्ण विकासको सत्यवादी पथ हो । उपनिवेश बनाएर लुट्ने पुरानो तरिका र देश शक्तिशाली बनेपछि प्रभुत्ववादी अवश्य बन्नेछ भन्ने गलत सोचाइबाट यो पूर्णरुपले मुक्त छ ।”
यो हामीले विश्व समक्ष गरेको गम्भीर प्रण हो । हामी नेपाललगायत विश्वका सम्पूर्ण देशहरुसँग संयुक्त रुपमा मानवजातिको साझा भविष्यको समष्टि निर्माण गर्न चाहन्छौँ । विश्वमा साँच्चैको शान्ति, विकास र स्तरोन्नत्ति ल्याउन चाहान्छौँ ।
फ्रेन्च इतिहासकार अन्इटोन प्रोस्टले आफ्नो पुस्तक “इतिहासका बाह्र पाठ” मा एक विचारणीय कुरा लेखेका छन्, “इतिहासको अध्ययन विगतमा भएका आपसी विद्वेषयुक्त रोषको स्मृतिलाई बढाउनका निम्ति होइन, त्यो त विगतमा के घटना घटे र के कारणले घटे, त्यसबारे बुझ्नका निम्ति हो ।”
इतिहासलाई बिर्सनेले अवश्य पनि पहिले कै गल्ति दोहोर्याउनेछ । इतिहासलाई वास्ता नगर्ने पुस्ताको विगत पनि हुने छैन र भविष्य पनि । यसवर्ष हामीले चिनियाँ जनताको जापानी आक्रमणविरुद्धको युद्ध विजय र विश्व फासिस्टविरुद्ध युद्ध विजयको ८० औँ वार्षिकोत्सव धुमधामका साथ मनाउदैछौँ । यसबाट हाम्रो शान्तिप्रतिको तीव्र इच्छा प्रकट भएको छ ।
हामी विश्वभरका युवा पुस्तामा शान्तिपूर्ण मूल्य मान्यताको निर्माणका निम्ति सहयोग गर्नेछौँ । यो अवश्य पनि एक पवित्र एवं महान कार्य हो । हामीलाई विश्वास छ, हाम्रा युवा प्रतिभाहरुले अवश्य पनि शान्ति एवं मैत्रीपूर्ण वातावरणमा संयुक्त रुपमा मानवजातिको साझा भविष्यको समष्टि निर्माणको यात्रामा अगाडि बढी युगले दिएको जिम्मा र उद्देश्य पूरा गर्न सक्ने छन् ।
